Riksem, Brita Ramsevik: Grammatikk og rettskriving - nye rammer for språknormering

Denne boka skildrar korleis generativ grammatikk kan tilby både ei prinsipiell forståing og konkrete retningsliner med omsyn til språknormering.

Tradisjonelt har ikkje syntaktisk teori hatt ein sentral plass i normeringa ettersom syntaks ikkje er emne for normering på same måte som til dømes ortografi og bøying. Diskusjonen i boka viser likevel at generativ grammatikk har fruktbare konsekvensar i ein normeringssamanheng. Det overordna argumentet er at fastsette språknormer bør utformast med basis i internaliserte grammatiske språknormer. Dette er sjølve forskings­objektet i generativ grammatikk, og innsikt i denne intuitive grammatikkompetansen viser korleis språket opptrer naturleg, noko det er høgst relevant å utleie prinsipielle retningsliner for normeringa frå. Språklege fenomen som leksikalsk kreativitet, fleksibilitet og språkblanding demon­strerer vidare at språkkompetansen er organisert med fleksible leksikalske element og eit fast og robust grammatisk rammeverk for bøyinga. Følgjeleg bør språknormeringa skje med ulike strategiar for ordstammar og bøying: med lause tyglar for ordstammane, men eit stramt grep om bøyinga.

Brita Ramsevik Riksem (f. 1987) er stipendiat ved Institutt for språk og litteratur, Noregs teknisk-naturvitskaplege universitet (NTNU) i Trondheim


Innhald

1. Innleiing
   1.1 Målsetjing
   1.2 Internaliserte og fastsette språknormer
   1.3 Ei prinsipiell forståing
   1.4 Oversyn over boka

2. Språkplanlegging
   2.1 Språk
   2.2 Språkplanlegging
   2.3 Språkplanleggingsprosessen
   2.4 Prinsipp i språkplanlegginga
   2.5 Språkplanlegging i Noreg
      2.5.1 Utviklinga av dei to norske skriftspråka
      2.5.2 Valfridom
      2.5.3 Språkrådet
   2.6 Status i norsk språknormering
      2.6.1 Kven skal språknormeringa vere til hjelp for?
      2.6.2 Instabilitet i norsk normering
      2.6.3 Mot ei stabil norsk normering

3. Syntaktisk teori
   3.1 Ein introduksjon til generativ grammatikk
   3.2 Minimalismeprogrammet
   3.3 Den leksikalistisk orienterte minimalismen
      3.3.1 Trekk
      3.3.2 Syntaktisk derivasjon med trekk
   3.4 Empiriske utfordringar
   3.5 Rammeanalysen
      3.5.1 Fem rammer i norsk
      3.5.2 Rammeanalysen og dei perifere dataa
      3.5.3 Rammenes natur
   3.6 Oppsummering

4. Språkblanding
   4.1 Amerikanorsk
   4.2 To tilnærmingar til språkblanding
   4.3 Meir om den syntaktiske rammeanalysen
      4.3.1 Ei ramme for norske DP-frasar
   4.4 Rammemodellen og språkblanding
      4.4.1 Engelsk stamme med norsk ubunden artikkel
      4.4.2 Engelsk stamme med norsk bunden artikkel
      4.4.3 Meir komplekse DP-strukturar
      4.4.4 Oppsummering av analysen
   4.5 Systemet er grunnmuren i språket

5. Syntaks og språknormering
   5.1 Kva kan generativ grammatikk tilføre språknormeringa?
   5.2 Normative spørsmål i lys av rammemodellen
      5.2.1 Korleis definerer vi eit språk?
      5.2.2 Kva skal utgjere mønsteret for språknormeringa?
      5.2.3 Korleis går normeringsprosessen etter rammeanalysen?
      5.2.4 Kva for normeringsprinsippa bør veljast?
   5.3 Fleksibilitet og grensesetjing
   5.4 Norsk normering etter rammeanalysen
      5.4.1 Valfridom eller ikkje valfridom
      5.4.2 Inkonsekvens
      5.4.3 Retningslinjer for normering av bokmål og nynorsk
   5.5 Oppsummering

6. Konkrete døme frå språknormering
   6.1 Ny rettskriving for det nynorske skriftmålet, 2012
   6.2 Mandatet og retningslinene for rettskrivingsnemnda
      6.2.1 The voice from below
   6.3 Konkrete endringar
      6.3.1 Innhald – lydverket
      6.3.2 System – formverket
      6.3.3 Normering av signalord
   6.4 Oppsummering

7. Avslutning

8. Litteratur


ISBN 978-82-7099-868-5, 160 sider, heftet
Format: 23x15,5 cm, vekt 0,3 kg, publiseringsår 2016, språk: nynorsk