Nordstoga, Sveinung: Varsel, venting, vandring - Vegar inn i Tarjei Vesaas’ diktarlandskap
Tarjei Vesaas skreiv Det store spelet, Fuglane og Is-slottet, men han skreiv også Fars reise, Signalet og Brannen. Dei sistnemnde verka har ein viktig plass i denne boka. Artikkelsamlinga Varsel, venting, vandring. Vegar inn i Tarjei Vesaas’ diktarlandskap tek for seg fleire av dei Vesaas-verka som har kome i skuggen av dei store bøkene, men som likevel fortener merksemd.
Dei behandlar tema som den kollektive handlingslamminga, menneske som kjempar mot destruktive krefter og oppleving av demoniserte tilstandar. Formspråket til Vesaas blir utforska, der påverknaden frå det tyske ekspresjonistiske teateret er tydeleg og der ein ser korleis diktaren skriv fram dramatiske situasjonar som er absurde og skremmande. Dessutan viser artiklane kor sentral allegorien er i diktinga.
Boka inneheld, i tillegg til ein oversynsartikkel, 10 ulike artiklar om 10 ulike verk – alle med kvar si teoretiske tilnærming. Slik får ein eit samansett bilete av tekstane, og ein får eit inntrykk av kor mangfaldige og utømmelege dei er. Lesarreaksjonar og kritikarreaksjonar blir også lagt vekt på. Vesaas-teksten er open og inviterer til ulike lesingar. Dette fortel oss korleis litteratur kan bli vurdert frå ulike ståstader og perspektiv.
Sveinung Nordstoga er dosent i norskdidaktikk ved Institutt for lærarutdanningsfag, Høgskolen i Telemark. Han har publisert fleire bøker og artiklar om norskdidaktiske og litterære emne.
Innhald
Innleiing 13
Resepsjon 16
Det tyske ekspresjonistiske teateret 17
Mennesket, natur og skrift. Nokre særtrekk ved diktinga til Tarjei Vesaas. 20
Krigsangst 20
Ein rik skriftkultur 24
Sentrallyriske tema 27
Den mytiske diktaren 29
I spennet mellom romantikk og modernisme 36
Samanfatning 38
Mytar og barneskildring. Dei svarte hestane (1928) – i lys av modell- lesaren 40
Lesingar og popularitet 41
Modell-lesaromgrepet 44
Analyse 46
Mytiske fortelje-element 46
Barneskildringa 52
Nokre meldarar og ein konklusjon 54
Kunstnaren tar grep. Fars reise (1930) – i lys av Viktor Sjklovskijs artikkel «Kunsten som grep» 57
Kunsten som grep 58
Analyse 59
Dirren og dammen 63
Behovet for kommunikasjon 65
Samanfatning og nye perspektiv på teksten 67
Okkupasjon og omfamning. Huset i mørkret (1945) – resepsjonshistoriske lesingar 69
Presentasjon 69
Ekspresjonistiske trekk 70
Nokre lesarar og kritikkar 72
Familiane ved sundet. Tårnet (1948) – allegori som litterær estetikk 80
Teoretisk utgangspunkt 84
Analyse 86
Konklusjon 93
«Det er ei bok av meg som heiter Signalet». Signalet (1950), lese som absurd drama og perspektivert i høve til Paul de Mans modernitets- og allegoriforståing 95
Presentasjon og resepsjon 95
Teorigrunnlaget for lesinga 100
Det absurde drama: ein analyse 102
Perspektiv på moderniteten, historia og allegorien 111
Eit nytt perspektiv 117
Litterære lykketreff. Vindane (1952) som historisk tekst. Nokre noveller og nokre diskurstypologiar 118
Kornet over havet. 121
Den ville ridaren 124
Fall 129
Ein motig maur 131
Siste-mann heim og Laurdagskveld 134
Naken 138
Vesle-Trask 140
Tusten 144
Avsluttande kommentarar til analysane 147
Urolege villender? Vårnatt (1954) – ein narratologisk analyse 149
Presentasjon og resepsjon 149
Teori og analyse 154
Konklusjon 163
Vandring i eld og væte. Brannen (1961) – ein analyse av forfattarfunksjonen og ei jamføring med Draumkvedet 165
Presentasjon og resepsjon 166
Forfattarfunksjon 172
Analyse av forfattarfunksjonen 175
Forfattarfunksjon – konklusjon 186
Brannen som visjonsdikting med vekt på Draumkvedet 187
Bruer mellom draum og røyndom. Bruene (1966) som kronotop... 191 Presentasjon og resepsjon 192
Teorigrunnlag 194
Analyse 197
Konklusjon 202
«Hjartet er kløyvd i to i all løynd….». Forteljaren i «Slik det står i minnet» i Båten om kvelden (1968) 204
Kjell Ivar Skjerdingstads lesing av «Slik det står i minnet» 206
Andre lesingar 207
«Slik det står i minnet» – analyse av forteljeperspektivet 209
Samanfatning og konklusjon 214
Avsluttande kommentarar 216
Epilog 219
Litteraturliste 221
Primærtekstar 221
Sekundærlitteratur 221
ISBN 978-82-7099-833-3, 230 sider, heftet
Format: 15,5x23 cm, vekt 0,4 kg, publiseringsår 2015, språk: nynorsk
